Διάταξη:

Η συσκευή αυτή αποτελείται από έναν άξονα στον οποίο είναι κάθετα τοποθετημένα τέσσερα πτερύγια, καθένα από τα οποία είναι μαύρο από τη μια πλευρά και ασημί από την άλλη.  Ο άξονας στηρίζεται κάθετα σε μια γυάλινη θήκη, κατά τέτοιο τρόπο ώστε μπορεί να γυρίζει με ελάχιστη τριβή. Όλος ο μηχανισμός βρίσκεται μέσα σε έναν σφαιρικό κλωβό γυαλιού από όπου έχει αντληθεί αέρας ώστε να δημιουργηθεί κενό της τάξης των 10^-1-10^-2 Torr.

Διαδικασία:

Καθώς ακτίνες φωτός προσπίπτουν στην συσκευή τα πτερύγια κινούνται με φορά τέτοια, ώστε η μαυρισμένη τους επιφάνεια να απομακρύνεται από τον ήλιο.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Εξήγηση:

Μια πρόχειρη παρατήρηση για το αίτιο της κίνησης των πτερυγίων θα έβρισκε απάντηση στο φαινόμενο της πίεσης της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Κάτι που όμως δεν είναι σωστό. Σύμφωνα με το φαινόμενο αυτό τα πτερύγια θα έπρεπε να κινούνται με αντίθετη φορά (από την παρατηρούμενη) εφόσον στην ασημένια επιφάνεια, η ανάκλαση του φωτός, οδηγεί σε μεταβολή της ορμής και άρα σε δύναμη διπλάσια από αυτή που λαμβάνει χώρα κατά την απορρόφηση του φωτός στην μαύρη επιφάνεια.

Υπό τις συνθήκες αυτές, είναι κατανοητό ότι το φαινόμενο της πίεσης της ακτινοβολίας όχι μόνο δεν ερμηνεύει την κίνηση των πτερυγίων αλλά αντιτίθεται στην κίνηση που εκτελούν. Οι θέσεις που προτάθηκαν για την εξήγηση του φαινομένου δεν είναι τετριμμένες αλλά ούτε πλήρως αποδεκτές. Το 1879 ο Reynolds προτείνει σαν αίτιο για την κίνηση των πτερυγίων, το φαινόμενο της «θερμικής εφίδρωσης».

Σύμφωνα με την θέση αυτή, η διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ της θερμότερης, από την απορρόφηση ακτινοβολίας, μαύρης επιφάνειας από την ψυχρότερη ασημένια προκαλεί την κίνηση του αερίου, που βρίσκεται εντός του γυάλινου κλοβού, μέσω των πορωδών πτερυγίων από την ψυχρή στη θερμή περιοχή. Η κίνηση του αερίου, από την ψυχρότερη προς την θερμότερη επιφάνεια, προκαλεί αύξηση πίεσης στην τελευταία. Αν και τα πτερύγια δεν είναι πορώδη ο χώρος ακριβώς στις άκρες των πτερυγίων συμπεριφέρεται σαν υλικό που μπορεί να παίξει τον ρόλο των πορωδών πτερυγίων και να προκαλέσει έτσι κίνηση του άξονα με φορά από τις θερμές προς τις ψυχρές επιφάνειες.

Κατά μια άλλη άποψη, η οποία αγνοεί την πιθανή πορώδης σύσταση των πτερυγίων, ερμηνεύει την κίνηση αυτών με βάση το φαινόμενο του θερμικού ερπυσμού. Σύμφωνα με αυτό τα αραιά αέρια σέρνονται κατά μήκος μιας επιφάνειας όπου υπάρχει μια κλίση θερμοκρασίας πηγαίνοντας από το ζεστό στο κρύο. Ο AlbertEinstein έδειξε ότι αυτό μπορεί να δώσει μια διαφορά πίεσης και άρα δύναμης μόνο στα όρια των πτερυγίων.

Συμπερασματικά καταλήγουμε στο γεγονός ότι όλα τα φαινόμενα λαμβάνουν χώρα, αλλά όπως φαίνεται τα τελευταία δυο, λόγω της κατασκευής των ακτινομέτρων αυτών, πρωταγωνιστούν, με συνέπεια την παρατηρούμενη κίνηση.